De PKN bood dus excuses aan, maar de koning ging een stap verder. Tijdens de nationale herdenking op 1 juli 2023 zei hij: 'Vandaag sta ik hier voor u. Als uw koning en als deel van de regering. Vandaag bied ik u mijn excuses aan. En ik vraag om vergeving.' De koning koppelde dus het aanbieden van excuses aan het vragen van vergeving, en dat maakte zijn toespraak theologisch meer betekenisvol dan de officiële excuses van de PKN. Theologisch is dit relevant; kán God wel vergeven als mensen onderling zelf geen verzoening hebben bereikt?

Volgens de Joodse filosoof Maimonides niet. Vergeving voor een fout jegens een medemens moet je dus van die medemens ontvangen - en daarvoor moet je je uiterste best doen (zie bijvoorbeeld Babylonische Talmoed, Joma 87a). Dit is in de kern waar de gelijkenis van de onbarmhartige slaaf uit Mattheus 18:21-35 om draait. Dat de eerste slaaf in de gelijkenis zo overvloedig vergeven wordt, maar zelf die vergeving niet wil opbrengen, ondermijnt dan ook het morele systeem van zowel de rabbijnen als het vroege christendom.

Niet-bereid zijn om vergeving te vragen, zowel niet-bereid zijn om vergeving aan te bieden wanneer dat gevraagd wordt, beide zijn een misstap die door God bestraft zal worden, zo leert de gelijkenis. Daarom lezen we ook in het Onzevader: 'Want als jullie anderen hun misstappen vergeven, zal jullie hemelse Vader ook jullie vergeven. Maar als je anderen niet vergeeft, zal jullie Vader jullie je misstappen evenmin vergeten' (Mattheüs 6:14-15). Wie geen vergeving vraagt of een ander niet ruimhartig vergeeft, zal zeker geen vergeving vinden bij God.